Inleiding
1.1 Aanleiding en doel van het onderzoek
Aanleiding
Het schoolzwemmen is afgeschaft. Het is inmiddels bijna 10 jaar geleden dat er schoolzwemmen is gegeven, seizoen 2012-2013 was het laatste seizoen. De gemeente Groningen heeft de ambitie dat 100 procent van de kinderen minimaal het zwemdiploma A behaalt.
De verantwoordelijkheid om kinderen te leren zwemmen, ligt tegenwoordig bij de ouders. Een groot deel van de ouders zorgt er zelf al voor dat hun kinderen leren zwemmen. Om de overige ouders ook te bereiken, startte de gemeente een voorlichtingscampagne in 2013. Daaraan is in de jaren daarna een vervolg gegeven.
Via een online reclamecampagne en de website zwemlesingroningen.nl wijst de gemeente ouders op het belang van het kunnen zwemmen. De kinderen zonder diploma krijgen van de groepsleerkracht een informatiefolder over zwemles. Momenteel wordt zwemles aangeboden in de gemeentelijke zwembaden. Daarnaast is er een aantal particuliere aanbieders.
Voor de kinderen die geen zwemles krijgen omdat de ouders te weinig geld hebben, is er een financieel vangnet. Ouders met een inkomen tot 110 procent van het wettelijk minimum kunnen voor hun kind vanaf 6 jaar de zwemlessen voor diploma A vergoed krijgen. De Stichting Leergeld stelt hiervoor geld beschikbaar, dankzij deze stichting hebben in 2020 354 kinderen tot en met 12 jaar zwemlessen gevolgd.
Er zijn ook kinderen die om een andere reden geen zwemles krijgen, bijvoorbeeld om godsdienstige of medische redenen. Van deze redenen bestaat bij de gemeente een algemeen beeld op basis van landelijke cijfers. Het landelijke beeld is bevestigd door een in 2013 gehouden enquête onder basisschoolleerlingen door Onderzoek, Informatie en Statistiek Groningen. Uit dit onderzoek bleek dat 8 procent van de basisschoolleerlingen in groep 5 geen diploma had en ook niet op zwemles zat. De gemeente stelt voor deze groep een zwemprogramma op. De gemeente kan hen echter niet verplichten het zwemdiploma te halen, maar kan en wil dit wel stimuleren en faciliteren. Het blijft echter de keuze van de ouders.
Doel van het onderzoek
Sport050 wil graag monitoren hoe het is gesteld met de zwemvaardigheid van de basisschoolleerlingen van de gemeente Groningen. Daarvoor wordt er periodiek een inventarisatie gehouden onder de leerlingen van de groepen 3 tot en met 8 van alle basisscholen binnen de gemeente Groningen. De basisscholen hebben hiervoor hun medewerking toegezegd. De inventarisatie loopt zoveel mogelijk via de vakleerkrachten bewegingsonderwijs van de scholen. De eerste inventarisatie was in 2014, dit is de zevende inventarisatie, de vorige inventarisatie was in 2020. Sinds de herindeling in 2019 worden ook de scholen in Haren en Ten Boer meegenomen in de inventarisatie.
Opzet inventarisatie
Om zicht te krijgen op de zwemvaardigheid van de leerlingen inventariseren de docenten welke zwemdiploma’s de kinderen hebben. Dit leidt tot een overzicht per school. Deze inventarisatie wordt periodiek in het voorjaar herhaald.
Van de gegevens wordt een analyse gemaakt met daarin overzichten van de zwemvaardigheid van de leerlingen uitgesplitst naar school, groep, geslacht en gebiedsdeel (van de school). Voor alle resultaten geldt dat we afhankelijk zijn van de aanlevering van gegevens door de scholen.
1.2
Respons 2016-2022
Binnen de gemeente zijn 55 basisscholen, hiervan hebben in 2022 25 scholen cijfers geleverd (45%), dit zijn er meer dan in 2020 (40%). Scholen voor speciaal onderwijs zijn niet benaderd. Het ligt in de bedoeling deze scholen volgend jaar wel weer te benaderen.
Tabel 1: Respons uitgesplitst naar verschillende categorieën
| 2016 | 2017 | 2019 | 2020 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Scholen voor basisonderwijs | 37 | 38 | 53 | 53 | 54 |
| Respons | 23 | 30 | 21 | 21 | 25 |
| Percentage respons | 59% | 79% | 40% | 40% | 45% |
| Groep 3 | 23 | 29 | 21 | 20 | 24 |
| Groep 4 | 23 | 30 | 21 | 17 | 24 |
| Groep 5 | 23 | 30 | 21 | 17 | 25 |
| Groep 6 | 22 | 29 | 20 | 19 | 25 |
| Groep 7 | 21 | 29 | 17 | 19 | 24 |
| Groep 8 | 23 | 28 | 18 | 17 | 21 |
| Jongens/meisjes | 23 | 29 | 21 | 21 | 25 |
| Gegevens over zwemles | 20 | 28 | 16 | 17 | 25 |
Van 25 scholen voor basisonderwijs zijn in 2020 gegevens aangeleverd. Van drie van deze scholen hebben we gegevens van twee vestigingen gekregen. Er zijn ook scholen die in 2020 wel gegevens hebben geleverd maar in 2022 niet en andersom. Niet alle gegevens zijn volledig. De meeste scholen hebben van de groepen 3 tot en met 8 aangegeven hoeveel leerlingen de diploma’s A, B en/of C hebben en hoeveel geen diploma. Soms ontbreken er groepen. Alle scholen met leerlingen zonder zwemdiploma hebben ook gegevens over zwemles aangeleverd, dit is meer dan in voorgaande jaren. Deze gegevens zijn echter niet altijd volledig.
Tenslotte telt het totaal aantal kinderen niet altijd op vanuit de categorieën. De gegevens zijn zo ingevoerd als we ze van de scholen hebben gekregen. Hierbij zijn we uitgegaan van de leerlingen waarvan het diplomabezit bekend is. De totale respons in percentage leerlingen ten opzichte van het totaal van de deelnemende scholen is 76%, dit is een hoger percentage dan in 2019/2020. De respons ten opzichte van het totaal aantal kinderen in de leeftijdsgroep 6 t/m 11 jaar is 35%, dit is lager dan in 2019/2020. Meer kleine scholen hebben dit jaar gegevens geleverd en een aantal grote scholen juist niet.
In Tabel 2 is te zien van hoeveel leerlingen per groep bekend is of, en zo ja welk zwemdiploma ze hebben. Om enig inzicht te krijgen in de percentages, is het afgezet tegen de bevolking naar leeftijd. Gekozen is voor de gangbare leeftijd die de kinderen van de groepen hebben op 1 januari van het schooljaar. In totaal is naar schatting voor 35% van alle kinderen uit de gemeente Groningen bekend of ze een zwemdiploma hebben.
Tabel 2: Respons per groep en geslacht
| Groep en gangbare leeftijd voor de groep | Respons | Bevolking 1-1-2022 | % respons |
|---|---|---|---|
| Groep 3 (6 jaar) | 687 | 1.916 | 36% |
| Groep 4 (7 jaar) | 637 | 1.812 | 35% |
| Groep 5 (8 jaar) | 645 | 1.836 | 35% |
| Groep 6 (9 jaar) | 635 | 1.855 | 34% |
| Groep 7 (10 jaar) | 684 | 1.906 | 36% |
| Groep 8 (11 jaar) | 600 | 1.912 | 31% |
| Jongens | 1.921 | 5.668 | 34% |
| Meisjes | 1.967 | 5.569 | 35% |
| Totaal | 3888 | 11237 | 35% |
Bij het lezen van deze cijfers moet in het achterhoofd gehouden worden dat er ook kinderen van buiten de gemeente Groningen in de gemeente op school zitten en vice versa. Ook zal de leeftijd niet in elk geval binnen de juiste groep vallen. Maar desondanks geven deze cijfers een goed inzicht in de respons.

Respons per gebiedsdeel
In de Tabellen 3 en 4 staat de respons per gebiedsdeel. In 2022 zijn er meer scholen die hebben meegedaan dan in 2019 en 2020. In het onderzoek van 2020 hadden we de resultaten van 2019 en 2020 samengenomen waardoor we in totaal op 29 deelnemende scholen kwamen. In totaal 8 scholen hebben nog nooit meegedaan aan het onderzoek; bijna allemaal uit Meerstad of de gebiedsdelen Haren of Ten Boer.
Tabel 3: Respons per gebiedsdeel en jaar in aantal scholen
| Gebiedsdeel | Scholen | 2019 | 2020 | 2022 |
|---|---|---|---|---|
| Centrum | 2 | 0 | 1 | 0 |
| Oude Wijken | 5 | 4 | 5 | 2 |
| Zuid | 9 | 2 | 4 | 5 |
| West | 12 | 5 | 5 | 5 |
| Oost | 13 | 4 | 4 | 6 |
| Ten Boer | 7 | 3 | 1 | 5 |
| Haren | 7 | 3 | 1 | 2 |
| Totaal | 55 | 21 | 21 | 25 |
Tabel 4: Respons per gebiedsdeel in aantal kinderen (6 – 11 jaar)
| Gebiedsdeel | Aantal kinderen | Respons | % respons |
|---|---|---|---|
| Centrum | 199 | 0 | 0% |
| Oude Wijken | 1.417 | 297 | 21% |
| Zuid | 2.107 | 928 | 44% |
| West | 2.817 | 652 | 23% |
| Oost | 2.568 | 1.216 | 47% |
| Ten Boer | 505 | 224 | 44% |
| Haren | 1.624 | 571 | 35% |
| Totaal | 11237 | 3888 | 0,35 |