2 Resultaten

Allereerst maken we een vergelijking tussen de gemeente Groningen en Nederland als geheel. Hierbij zien we dat in Groningen structureel een hoger aandeel huishoudens met een laag inkomen woont dan gemiddeld in Nederland (figuur 1). In 2022 heeft in de gemeente Groningen 15,4% van de huishoudens een inkomen tot 110% van het sociaal minimum, in Nederland is dit 9,6%. De gemeente Groningen neemt hiermee samen met de gemeenten Arnhem en Den Haag de vierde plaats in op de ranglijst van gemeenten met het hoogste aandeel huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum (zie tabel 1).

Zowel in de gemeente Groningen als in geheel Nederland daalde het aandeel huishoudens in een armoedesituatie licht tussen 2019 en 2022. In de gemeente Groningen gaat het om een daling van 1,1 procentpunt, in Nederland 0,6 procentpunt. In aantallen gaat het in Groningen om een daling van 600 huishoudens; van 17.000 in 2019 naar 16.400 in 2022. Het CBS (2023) stelt dat de daling van huishoudens met lage inkomens veroorzaakt wordt door de energiemaatregelen in 2022. Deze maatregelen kregen bijstandsontvangers en andere huishoudens met een laag inkomen, in de vorm van korting op de energierekening en/of een energietoeslag van 1.300 euro. Daardoor hadden minder huishoudens een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Zonder deze energiemaatregelen zou volgens het CBS het armoederisico ten opzichte van 2021 gestegen zijn. Het CBS spreekt in dit kader echter wel van de lage-inkomensgrens, die voor veel huishoudens lager is dan de 110%-inkomensgrens. Toch zullen deze maatregelingen ook in de 110%-groep doorgewerkt hebben. Daarnaast daalde tussen 2021 en 2022 in de gemeente Groningen het aantal mensen met een bijstandsuitkering en steeg de werkzame beroepsbevolking (CBS Statline, 2024). Ook dit brengt in de meeste gevallen een stijging van het inkomen met zich mee.  

Kijken we naar de totale groep huishoudens met een laag inkomen, dan blijkt dat de meerderheid langdurig een laag inkomen heeft (tabel 2). In 2022 had in de gemeente Groningen 59% van de huishoudens met een laag inkomen dit al minimaal vier jaar. Dit is iets hoger dan in geheel Nederland (56%). De groep met een langdurig laag inkomen wordt relatief gezien ieder jaar iets groter (zie tabel 2). Dit beeld zien we ook terug in het aantal en aandeel inwoners met een bijstandsuitkeringen in de gemeente; het aandeel bijstandsontvangers dat langer dan vijf jaar een uitkering heeft, stijgt elk jaar met een paar procentpunt (tot 44% in 2022) (Gronometer, 2024).

Deze paragraaf gaat over de kenmerken van huishoudens die in de gemeente Groningen moeten rondkomen van een laag inkomen. We geven allereerst een overzicht van de algemene cijfers. Daarna zoomen we dieper in op het type huishouden, leeftijd, inkomensbron en herkomst van huishoudens met een laag inkomen. Tot slot gaat paragraaf 2.2.6 over het aantal kinderen dat woont in een gezin dat moet rondkomen van weinig geld. Wanneer we in de volgende paragrafen spreken van een laag inkomen, gaat het steeds om de inkomensgrens van 110% tot het sociaal minimum. Cijfers over de inkomensgrenzen 101% (bijstandsniveau) en 120% zijn in de bijlage van dit rapport te vinden.

Als we inzoomen op de afzonderlijke huishoudtypen, dan zien we dat bijna een kwart van de eenpersoonshuishoudens in de gemeente Groningen een laag inkomen heeft (figuur 6). Van alle eenoudergezinnen in de gemeente heeft 21,5% een laag inkomen. Dit valt in lijn met onderzoek van het SCP (2019), dat constateert dat eenoudergezinnen en alleenstaanden (tot 65 jaar) vaker dan gemiddeld arm zijn. Bij samenwonenden is dit een stuk minder het geval. Van de paren zonder kinderen in de gemeente heeft 4,4% een inkomen tot 110% van het sociaal minimum, van paren en met kinderen is dit 3,4%. Deze huishoudens kunnen vaker terugvallen op de inkomens van beide partners.

Figuur 6 laat zien dat het aandeel laag inkomen bij alle typen huishoudens sinds 2020 iets afneemt. Dit geldt vooral voor eenoudergezinnen, met een daling van 26,1% naar 21,5%. Absoluut gezien gaat het om een afname van 400 eenouderhuishoudens tussen 2019 en 2022 (van 1.900 naar 1.500). De daling vond vooral tussen 2021 en 2022 plaats. Verder daalden de aantallen eenpersoonshuishoudens en paren met kinderen beide met 100. Onder de totale daling van 600 huishoudens met een laag inkomen tussen 2019 en 2022, zijn er dus 500 gezinnen met kinderen. Hiervan hebben 400 gezinnen alleen minderjarige kinderen en 100 eenoudergezinnen minstens één meerderjarig kind.

Als het gaat om langdurig laag inkomen (niet in de figuur), dan heeft 17,5% van de eenpersoonshuishoudens minimaal vier jaar een inkomen tot 110% van het sociaal minimum (niet in de figuur). Relatief gezien daalde het aandeel eenpersoonshuishoudens met een langdurig laag inkomen licht. In aantallen gaat het echter om een stijging van 400 huishoudens. Ook hier zien we de grootste daling bij eenoudergezinnen; van 16,5% in 2019 naar 13,9% in 2022 (absoluut 200). 

Kijken we naar het totaal van de afzonderlijke leeftijdsgroepen binnen de gemeente Groningen, dan zien we dat in 2022 binnen de leeftijdsgroep 45-64 jaar het hoogste aandeel huishoudens een laag inkomen heeft, namelijk 16,8% (figuur 8). Onder de leeftijdsgroep 25-45 jaar is dit aandeel het laagst; 13,9%. Zoals in de figuur te zien, daalde het aandeel tussen 2019 en 2022 in de drie eerste leeftijdscategorieën. Vooral binnen de jongste leeftijdsgroep was dit het geval; van 19,7% naar 15,9% (absoluut: 100 huishoudens). In de oudste leeftijdscategorie steeg het aandeel lage inkomens met 0,4 procentpunt. In aantal gaat het om een stijging van 400 huishoudens

Als het gaat om langdurig laag inkomen, dan zien we tussen 2019 en 2022 relatieve dalingen bij de twee jongste leeftijdscategorieën (niet in de figuur). Bij de twee oudste leeftijdscategorieën nam het relatieve aandeel juist met 0,3 procentpunt toe. Bij de 65-plussers gaat het om een stijging van 200 huishoudens, bij de 45-65-jarigen van enkele tientallen huishoudens.

Als we inzoomen op de afzonderlijke typen inkomensbronnen binnen de gemeente Groningen, dan zien we het volgende. Binnen de groep waar een bijstandsuitkering het belangrijkste inkomen is, heeft het hoogste deel een laag inkomen: 89% (figuur 10) [3]. Ook van de huishoudens met een ‘overige’ uitkering heeft met 72% een groot deel een laag inkomen. Onder huishoudens met een arbeidsongeschiktheidsuitkering is het aandeel ruim een kwart. Bij de inkomens uit arbeid komt een laag inkomen relatief weinig voor; 3% uit deze groep heeft een laag inkomen. Van alle huishoudens met inkomen uit eigen onderneming moet 15% rondkomen van een laag inkomen. Hetzelfde percentage geldt voor huishoudens met inkomen uit pensioen/AOW.

Als het gaat om langdurig laag inkomen, dan zien we tussen 2019 en 2022 een stijging bij de overige uitkeringen. Het gaat om een stijging van 6 procentpunt; van 48% naar 54%. Dat betekent dus dat meer dan de helft van de huishoudens met een ‘overige uitkering’, al minimaal 4 jaar een laag inkomen heeft. In aantallen gaat het om een stijging van 1.200 naar 1.400 huishoudens. Alleen bij inkomens uit eigen onderneming zien we een daling in het aandeel dat langdurig een laag inkomen heeft; van 5% naar 3% (absoluut een daling van 100 huishoudens).

Van het totaal aantal huishoudens in de gemeente Groningen met een herkomst van buiten Europa, heeft 29% een laag inkomen (zie figuur 12). Van de huishoudens uit Europa is dat 18% en van huishoudens met een Nederlandse achtergrond is dat 13%. Zoals in onderstaande figuur te zien, daalde het aandeel huishoudens met een laag inkomen tussen 2019-2022 in elke herkomstgroep.

Tabel 3 toont het aandeel kinderen in huishoudens met een laag inkomen per wijk. In Oud-Noord, Oosterparkwijk en Noordwest ligt het aandeel het hoogst; (bijna) een kwart. Zoomen we nog dieper in op buurtniveau, dan springen de Bloemenbuurt, De Hoogte, en Selwerd er in negatieve zin uit. In deze wijken leven respectievelijk 51,5%, 39,5% en 31,7% van de kinderen in een huishouden met een laag inkomen. In bijna alle wijken is sinds 2019 het aandeel kinderen in armoede gedaald. Alleen in Oud-Zuid en Glimmen-Noordlaren-Onnen steeg het aandeel. In de Bloemenbuurt steeg het aandeel met 1 procentpunt, in De Hoogte en Selwerd daalde het met respectievelijk 2,5 en 5,9 procentpunt.