2 Bevolkingsprognose

De nieuwe bevolkingsprognose beschrijft de periode 2023 tot 2043. Volgens deze prognose neemt de bevolking van Groningen met ruim 35.000 inwoners toe van bijna 238.000 inwoners in 2023 tot 273.400 inwoners in 2043. In de loop van 2034 zal Groningen de grens van 260.000 inwoners passeren, zie Figuur 1. Na de figuur geven we een overzicht van de belangrijkste uitkomsten van de bevolkingsprognose 2023-2043.

Tot en met 2019 zien we een afnemende trend in het aantal geboorten. In de twee jaren die daarop volgen was er sprake van een kleine opleving. In de loop van 2022 neemt dit echter weer af. In 2022 werden er in de gemeente Groningen 1.977 kinderen geboren.Dat zijn er 247 minder dan in 2021, een daling van 11 procent. In de afgelopen tien jaar werden niet eerder zo weinig baby’s geboren en bereikte het aantal geboortes een laagterecord.

De dalende trend kan verklaard worden doordat meer vrouwen kinderloos blijven (van Duin en Feijten (2023) beschreven een vergelijkbaar scenario op nationaal niveau). We zien namelijk dat in 2022 het gemiddelde op 1,15 kind per vrouw lag, het laagste cijfer in de afgelopen tien jaar, terwijl het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd steeg.

Hoewel het aantal geboorten een dalende trend vertoont en het gemiddelde aantal kinderen per vrouw laag was in 2022, anticiperen we op een herstel naar het niveau van vóór 2022. De stijgende trend in de toekomstige ontwikkeling van het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd ondersteunt deze verwachte ontwikkeling van het aantal geboorten. Hoeveel kinderen er geboren worden, hangt namelijk ook af van het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Ondanks de verwachte afname van het vruchtbaarheidscijfer van 1,14 naar 1,06 zal een stijging van het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd de ontwikkeling in het aantal geboorten kunnen verklaren. De meest recent geboorteprognose wijst uit dat het totale aantal geboorten in Groningen jaarlijks gemiddeld 2.180 zal zijn.

We zien dat het aantal sterfgevallen de afgelopen tien jaar geleidelijk toenam van zo’n 1.160 in 2013 tot 1.930 in 2022. In de periode 2020 tot en met 2022 nam de sterfte sterker toe. Dit kan worden verklaard doordat er in Groningen jaarlijks meer mensen overlijden dan in de jaren voor de coronapandemie (het CBS en RIVM (2022) beschreven een vergelijkbare situatie op landelijk niveau). De toename van het aantal sterfgevallen gaat ook samen met de groei van het aantal ouderen. In 2013 waren in Groningen ruim 28.700 inwoners van 65 jaar of ouder (13 procent van de bevolking), in 2023 is dit aantal opgelopen tot ruim 36.600 (15 procent van de bevolking). Met de toenemende vergrijzing van de bevolking neemt ook het aantal sterften toe, vanwege het verhoogde risico op overlijden van ouderen. Naar verwachting neemt de absolute sterfte in de periode 2023-2043 toe van 1.780 tot bijna 2.270 sterfgevallen per jaar.

Zoals al is aangegeven wordt de natuurlijke groei van de bevolking bepaald door geboorte en sterfte. In de periode 2013 tot en met 2022 daalde de natuurlijke groei, waarbij in 2022 een dieptepunt werd bereikt met een natuurlijke groei van slechts 46 personen. De geboorte- en sterfteprognose tonen dat het jaarlijkse aantal overledenen sterker toeneemt dan het jaarlijkse aantal geboorten waardoor er sprake zal zijn van een dalende trend in de natuurlijke groei.

Binnenlands- en buitenlands migratiesaldo

Het binnenlands migratiesaldo schommelde fors in de afgelopen tien jaar, zie Figuur 3. Zo zijn de positieve binnenlandse migratiesaldi vanaf 2015 omgeslagen in negatieve saldi. Dit betekent dat er sinds 2015 meer mensen vertrekken naar andere delen van Nederland dan dat er vanuit Nederland naar de gemeente Groningen komen. De negatieve binnenlandse migratiesaldi lopen in de prognosejaren opvallend snel op tot positieve migratiesaldi die gedurende de hele prognoseperiode schommelen tussen de 160 en 727 personen. De verwachte ontwikkeling van het binnenlands migratiesaldo in de prognoseperiode is een direct gevolg van de woningbouwprogrammering tot 2042. Als gevolg van minder of meer woningbouw in een bepaald jaar zal het migratiesaldo in de prognoseperiode hoger of lager zijn.

Het buitenlands migratiesaldo is het aantal personen dat zich vanuit het buitenland in de gemeente vestigt min het aantal inwoners dat de gemeente verlaat om zich buiten Nederland te vestigen. Het buitenlands migratiesaldo vertoont het meest onregelmatige patroon van alle componenten van de bevolkingsontwikkeling, zie Figuur 3. In Groningen is het aantal internationale immigranten opgelopen van 5.190 in 2013 tot 9.359 in 2022. Het aantal emigranten daarentegen is in dezelfde periode opgelopen van 4.447 naar 5.149. Het buitenlandse migratiesaldo is hierdoor in de afgelopen tien jaar gestegen tot bijna 4.210 in 2022.

Buitenlandse migratie kent een grillig verloop en is hierdoor lastig te voorspellen. Het is daarom onzeker of de buitenlandse migratiestromen de komende jaren op een vergelijkbaar hoog niveau zullen blijven. De prognose van het buitenlands migratiesaldo is daarom niet gebaseerd op patronen of trends van de internationale migratie van de afgelopen tien jaar. We voorzien tot en met 2042 een gemiddelde buitenlandse instroom van ruim 6.970 personen per jaar en een gemiddelde buitenlandse uitstroom van bijna 5.740 personen. Dat betekent dat het migratiesaldo de komende twintig jaren naar verwachting gemiddeld rond de 1.230 personen zal liggen. De vestiging zal het hoogst zijn in de leeftijd van 17 tot en met 24 jaar, het vertrek zal het hoogst zijn in de leeftijdscategorie 21 tot en met 25 jaar.

Figuur 5 laat de leeftijdsopbouw in 2023 en 2043 zien, met een onderscheid tussen mannen en vrouwen. We beschrijven de leeftijdsopbouw van de bevolking in de vorm van een zogenaamde bevolkingspiramide.

Links is de bevolkingspiramide voor 2023 te zien, rechts de verwachte bevolkingspiramides voor 2043. In de huidige piramide (2023) zijn de leeftijdsgroepen 0-4 jaar, 5-9 jaar en 10-14 jaar relatief kleiner dan de overige leeftijdsjaren (m.u.v. de leeftijdsgroepen van 70 jaar en ouder). Groningen als een echte studentenstad is zichtbaar in de leeftijdsgroep 20-24 jaar die de grootste groep vormt. In 2043 ziet de bevolkingspiramide in Groningen er iets anders uit dan in 2023. Met uitzondering van de 10-14 jarige jongens zijn alle leeftijdsgroepen tegen die tijd in omvang toegenomen. De meest omvangrijke groep vinden we nog steeds in de leeftijdsgroep 20-24 jaar.